Ύδωρ Άνδρου
Αποσπάσματα από το Κείμενο του Σπύρου Α. Μπαφαλούκου/Ιατρός
Ανατύπωση με την ευγενική άδεια των Εκδόσεων Τυπωθήτω από το βιβλίο ΝΗΣΟΣ ΑΝΔΡΟΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2009/3
Το παραπάνω βιβλίο φιλοξενεί πολλά και διαφορετικά κείμενα που αφορούν την Ανδρο και αξίζει πραγματικά η ανάγνωσή του όπως και η συλλογή όλων των «τευχών»!
Ο συγγραφέας του Περί αέρων, υδάτων τόπων, της Ιπποκρατικής Συλλογής όταν περιέγραφε «τα άριστα των υδάτων» πρέπει να είχε στο μυαλό του τη Σάριζα.
Τη Σάριζα που βρίσκεται στην Ανδρο σε υψόμετρο 305 μέτρων στην Πλαγιά του χωριού αποίκια στο όρος Πέταλον, με ακριβή προσανατολισμό προς την καλοκαιρινή ανατολή του ήλιου και που το γλυκό, λαμπερό και ελαφρυ νερό της πηγάζει από μεγάλο βάθος, με σταθερή θερμοκρασία, περί του 16ο C, χειμώνα – καλοκαίρι και παροχή 4 m2 το 24ωρο.
Δεκάδες άλλες πηγές αναβλύζουν στη μακάρια αυτή πλαγιά, κοινόχρηστες οι πιό πολλές που έχουν διαμορφωθεί σε στεγασμένες κρήνες.
Στις κρήνες θα δούμε τις πλύστρες από μεγάλες επικλεινείς πέτρινες πλάκες, όπου το τρεχούμενο νερό της πηγής χρησιμοποιείται για το πλύσιμο των ρούχων και ακολούθως η «χαβούζα», ή «χαμολάκα» όπου συγκεντρώνεται το νερό για την άρδευση «ποτιστικό».
Η Σάριζα όμως ξεχωρίζει χάρη στην ανακαίνιση του πρωτοσύγγελου Ανδρου Μακαρίου Πολέμη (μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Τήνου και ακολούθως Φαρσάλων) το 1787!
Διαθέτει άνετο στεγασμένο χώρο με δύο καμάρες για είσοδο και εντοιχισμένη μαρμάρινη ανάγλυφη πλάκα διακοσμημένη από τον λαϊκό τεχνίτη με κυπαρίσσια, ανθοφόρα αγγεία, ρόδακες και μία «οικοσηματικού» τύπου παράσταση.
Είναι η πλέον περίτεχνα διαμορφωμένη και διακοσμημένη κρήνη όλης της ανδρου, πολύ πριν αρχίσει η συζήτηση περί ιαματικών ιδιοτήτων του νερού. Είναι μια σημαντική πηγή με καθαρό νερό σε μεγάλη και σταθερή παροχή που βρίσκεται πάνω σ’ ένα από τους κύριους δρόμους του νησιού που συνδέει τη Χώρα με τ’Αποίκια, Βουρκωτή και Αρνη. Την εποχή εκείνη ήταν ακόμη σε ακμή οι άρχοντες της περιοχής, απ’τους οποίους προέρχεται ο Μ. Πολέμης.
Η άρδευση των κτημάτων γινόταν με ένα σύστημα διανομής βασισμένο στις θέσεις του ήλιου την ημέρα ή συγκεκριμένων αστέρων τη νύχτα πχ από ανατολής της Αφροδίτης ώς την Ανατολή του Ηλίου, όπως αναφέρεται στα παλαιά συμβόλαια.
Η τελικήδιαμόρφωση της κρήνης της Σάριζας έγινε με την ανακαίνιση του Περράκη Κορκοδείλου το 1923, οπότε απομακρύνθηκαν οι πλύστρες, τοποθετήθηκε η μαρμάρινη κεφαλή λιονταριού στο στόμιο της πηγής και η πλάκα με την αρχαιοπρεπή επιγραφή «Χαίρε ξειν, ίνα και ποτ’ εών εν πατρίδι γαίη μνήση εμεί, ότι μοι πρώτη ζωαγρί οφέλλεις».
Το όνομα σε αναζητήσεις ετυμολογικές που έγιναν δεν βρέθηκε να προέρχεται από ελληνικές πηγές ούτε όμως και από βασικές ευρωπαϊκές γλώσσες.
Στην εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη βρήκα το λήμμα Σάριζα. Ονομα δύο μεταλλικών πηγών.
Εν Μικρά Ασία εγγύς και Ν.Α. της Φιλαδελφείας, περιέχουσα άφθονον ανθρακικόν οξύ.
Εν τη νήσω Ανδρω. Αναβλύζει εις τον ομώνυμον εν τη νήσω συνοικισμόν του χωρίου Αποίκια.
Στο έγκυρο Τουρκο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης στο σχετικό λήμμα γράφει: Sarica: yellowish (κιτρινωπός). Στο δε Διαδίκτυο βρήκα τουλάχιστον έντεκα τοπωνύμια στη Μικρά Ασία που περιέχουν τη λέξη Sarica και από ένα στην Βοσνία και το Αζερμπαϊτζάν.
Το νερό
Θεραπευτικές ιδιότητες απεδίδοντο στο νερό από παλιά. Πρώτοι το χρησιμοποίησαν οι Ινδοί, οι Πέρσες, οι Βαβυλώνιοι, οι Εβραίοι κλπ.
Στην πρώϊμη ελληνική αρχαιότητα τα Ασκληπιεία κτίζονται κοντά σε ιαματικές πηγές. Ο Ηρόδοτος παρατηρεί πρώτος τα ιαματαικά νερά και συνιστά τη λουτροθεραπεία. Ο δε Ιπποκράτης καθορίζει παθήσεις για τις οποίες ενδείκνυται χρήση ιαματικών νερών.
Η υδροθεραπεία (θερμαλισμός) ανακαλύπτεται εκ νέου μετά την παρακμή της λόγω Μεσαίωνα, κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.
Ο πρώτος που υπέδειξε τις ιαματικές ιδιότητες του νερού της Σάριζας ήταν ο Αχιλλέας Γεωργαντής (1833-1887) επαρχιακός γιατρός στην Ανδρο και μετέπειτα 1880 καθηγητής της Ιατροδικαστικής.
Αυτός όμως που αποδεδειγμένα ανέλυσε το νερό της Σάριζας και το καθιέρωσε ως ιαματικό ήταν ο Αναστάσιο Δαμβέργης (1857-1920) καθηγητής Χημείας της Σχολής Ευελπίδων και Φαρμακευτικής Χημείας του Πανεπ.Αθηνών από το 1892.
Ο Δαμβέργης πρωτοπόρος και θεμελιωτής της ελληνικής υδροθεραπείας δεν χρησιμοποιεί πουθενά για το νερό το όνομα Σάριζα αλλά το αποκαλεί «ύδωρ Ανδρου»
Η Σάριζα λοιπόν ανήκει στην κατηγορία ακρατοπηγών που καλούνται και ψυχρές ολιγομεταλλικές και χαρακτηρίζονται από την χαμηλή θερμοκρασία τη σταθερή χημική σύσταση και τη μικρή συγκέντρωση ανθρακικού οξέως και διαλυμμένων στερεών συστατικών. Είναι νερό επιτραπέζιο, εύγευστο, ελαφρύ και μοιάζει με τα γνωστά νερά του Evian. Από τότε καθορίστηκαν και οι θεραπευτικές ενδείξεις του για παθήσεις του στομάχου, του ήπατος, των χοληφόρων και του ουροποιητικού συστήματος.
Το άρθρο συνεχίζεται, είναι ενδιαφέρον και μπορείτε να το διαβάσετε ολόκληρο είτε στο βιβλίο ΝΗΣΟΣ ΑΝΔΡΟΣ εκδόσεις ΤΥΠΩΘΗΤΩ
Αποσπάσματα από το Κείμενο του Σπύρου Α. Μπαφαλούκου/Ιατρός
Ανατύπωση με την ευγενική άδεια των Εκδόσεων Τυπωθήτω από το βιβλίο ΝΗΣΟΣ ΑΝΔΡΟΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2009/3
Το παραπάνω βιβλίο φιλοξενεί πολλά και διαφορετικά κείμενα που αφορούν την Ανδρο και αξίζει πραγματικά η ανάγνωσή του όπως και η συλλογή όλων των «τευχών»!
Ο συγγραφέας του Περί αέρων, υδάτων τόπων, της Ιπποκρατικής Συλλογής όταν περιέγραφε «τα άριστα των υδάτων» πρέπει να είχε στο μυαλό του τη Σάριζα.
Τη Σάριζα που βρίσκεται στην Ανδρο σε υψόμετρο 305 μέτρων στην Πλαγιά του χωριού αποίκια στο όρος Πέταλον, με ακριβή προσανατολισμό προς την καλοκαιρινή ανατολή του ήλιου και που το γλυκό, λαμπερό και ελαφρυ νερό της πηγάζει από μεγάλο βάθος, με σταθερή θερμοκρασία, περί του 16ο C, χειμώνα – καλοκαίρι και παροχή 4 m2 το 24ωρο.
Δεκάδες άλλες πηγές αναβλύζουν στη μακάρια αυτή πλαγιά, κοινόχρηστες οι πιό πολλές που έχουν διαμορφωθεί σε στεγασμένες κρήνες.
Στις κρήνες θα δούμε τις πλύστρες από μεγάλες επικλεινείς πέτρινες πλάκες, όπου το τρεχούμενο νερό της πηγής χρησιμοποιείται για το πλύσιμο των ρούχων και ακολούθως η «χαβούζα», ή «χαμολάκα» όπου συγκεντρώνεται το νερό για την άρδευση «ποτιστικό».
Η Σάριζα όμως ξεχωρίζει χάρη στην ανακαίνιση του πρωτοσύγγελου Ανδρου Μακαρίου Πολέμη (μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Τήνου και ακολούθως Φαρσάλων) το 1787!
Διαθέτει άνετο στεγασμένο χώρο με δύο καμάρες για είσοδο και εντοιχισμένη μαρμάρινη ανάγλυφη πλάκα διακοσμημένη από τον λαϊκό τεχνίτη με κυπαρίσσια, ανθοφόρα αγγεία, ρόδακες και μία «οικοσηματικού» τύπου παράσταση.
Είναι η πλέον περίτεχνα διαμορφωμένη και διακοσμημένη κρήνη όλης της ανδρου, πολύ πριν αρχίσει η συζήτηση περί ιαματικών ιδιοτήτων του νερού. Είναι μια σημαντική πηγή με καθαρό νερό σε μεγάλη και σταθερή παροχή που βρίσκεται πάνω σ’ ένα από τους κύριους δρόμους του νησιού που συνδέει τη Χώρα με τ’Αποίκια, Βουρκωτή και Αρνη. Την εποχή εκείνη ήταν ακόμη σε ακμή οι άρχοντες της περιοχής, απ’τους οποίους προέρχεται ο Μ. Πολέμης.
Η άρδευση των κτημάτων γινόταν με ένα σύστημα διανομής βασισμένο στις θέσεις του ήλιου την ημέρα ή συγκεκριμένων αστέρων τη νύχτα πχ από ανατολής της Αφροδίτης ώς την Ανατολή του Ηλίου, όπως αναφέρεται στα παλαιά συμβόλαια.
Η τελικήδιαμόρφωση της κρήνης της Σάριζας έγινε με την ανακαίνιση του Περράκη Κορκοδείλου το 1923, οπότε απομακρύνθηκαν οι πλύστρες, τοποθετήθηκε η μαρμάρινη κεφαλή λιονταριού στο στόμιο της πηγής και η πλάκα με την αρχαιοπρεπή επιγραφή «Χαίρε ξειν, ίνα και ποτ’ εών εν πατρίδι γαίη μνήση εμεί, ότι μοι πρώτη ζωαγρί οφέλλεις».
Το όνομα σε αναζητήσεις ετυμολογικές που έγιναν δεν βρέθηκε να προέρχεται από ελληνικές πηγές ούτε όμως και από βασικές ευρωπαϊκές γλώσσες.
Στην εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη βρήκα το λήμμα Σάριζα. Ονομα δύο μεταλλικών πηγών.
Εν Μικρά Ασία εγγύς και Ν.Α. της Φιλαδελφείας, περιέχουσα άφθονον ανθρακικόν οξύ.
Εν τη νήσω Ανδρω. Αναβλύζει εις τον ομώνυμον εν τη νήσω συνοικισμόν του χωρίου Αποίκια.
Στο έγκυρο Τουρκο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης στο σχετικό λήμμα γράφει: Sarica: yellowish (κιτρινωπός). Στο δε Διαδίκτυο βρήκα τουλάχιστον έντεκα τοπωνύμια στη Μικρά Ασία που περιέχουν τη λέξη Sarica και από ένα στην Βοσνία και το Αζερμπαϊτζάν.
Το νερό
Θεραπευτικές ιδιότητες απεδίδοντο στο νερό από παλιά. Πρώτοι το χρησιμοποίησαν οι Ινδοί, οι Πέρσες, οι Βαβυλώνιοι, οι Εβραίοι κλπ.
Στην πρώϊμη ελληνική αρχαιότητα τα Ασκληπιεία κτίζονται κοντά σε ιαματικές πηγές. Ο Ηρόδοτος παρατηρεί πρώτος τα ιαματαικά νερά και συνιστά τη λουτροθεραπεία. Ο δε Ιπποκράτης καθορίζει παθήσεις για τις οποίες ενδείκνυται χρήση ιαματικών νερών.
Η υδροθεραπεία (θερμαλισμός) ανακαλύπτεται εκ νέου μετά την παρακμή της λόγω Μεσαίωνα, κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.
Ο πρώτος που υπέδειξε τις ιαματικές ιδιότητες του νερού της Σάριζας ήταν ο Αχιλλέας Γεωργαντής (1833-1887) επαρχιακός γιατρός στην Ανδρο και μετέπειτα 1880 καθηγητής της Ιατροδικαστικής.
Αυτός όμως που αποδεδειγμένα ανέλυσε το νερό της Σάριζας και το καθιέρωσε ως ιαματικό ήταν ο Αναστάσιο Δαμβέργης (1857-1920) καθηγητής Χημείας της Σχολής Ευελπίδων και Φαρμακευτικής Χημείας του Πανεπ.Αθηνών από το 1892.
Ο Δαμβέργης πρωτοπόρος και θεμελιωτής της ελληνικής υδροθεραπείας δεν χρησιμοποιεί πουθενά για το νερό το όνομα Σάριζα αλλά το αποκαλεί «ύδωρ Ανδρου»
Η Σάριζα λοιπόν ανήκει στην κατηγορία ακρατοπηγών που καλούνται και ψυχρές ολιγομεταλλικές και χαρακτηρίζονται από την χαμηλή θερμοκρασία τη σταθερή χημική σύσταση και τη μικρή συγκέντρωση ανθρακικού οξέως και διαλυμμένων στερεών συστατικών. Είναι νερό επιτραπέζιο, εύγευστο, ελαφρύ και μοιάζει με τα γνωστά νερά του Evian. Από τότε καθορίστηκαν και οι θεραπευτικές ενδείξεις του για παθήσεις του στομάχου, του ήπατος, των χοληφόρων και του ουροποιητικού συστήματος.
Το άρθρο συνεχίζεται, είναι ενδιαφέρον και μπορείτε να το διαβάσετε ολόκληρο είτε στο βιβλίο ΝΗΣΟΣ ΑΝΔΡΟΣ εκδόσεις ΤΥΠΩΘΗΤΩ
